Μια αναφορά για την Ενημέρωση-Συζήτηση με θέμα ‘Η Ενέργεια στην Ικαρία’

Το Σάββατο, 21 Ιανουαρίου, στο Παλιό Δημαρχείο του Αγίου Κηρύκου, παρακολουθήσαμε με μεγάλο ενδιαφέρον την ενημέρωση-συζήτηση που συνδιοργάνωσε η Αυτόνομη Συσπείρωση Πόλιτών Ικαρίας και η Κίνηση Πολιτών Ραχών: τις εισηγήσεις του κ. Αλέξανδρου Μαβή, περιβαλλοντολόγου-βιοτεχνολόγου, εκπρόσωπου του Δικτύου Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Αιγαίου, και του κ. Νικόλαου Δαναλάτου, Εδαφολόγου-Γεωπόνου, Καθηγητή του Τμήματος Γεωπονίας του Παν/μίου της Θεσσαλίας, καθώς και τη συζήτηση που ακολούθησε. Διαβάστε τα κύρια σημεία των εισηγήσεων (με έμφαση στις πληροφορίες που βρήκαμε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και χρήσιμες), τα κύρια σημεία της συζήτησης που αναπτύχθηκε, τη τοποθέτηση του κ.Δημάρχου, τις θέσεις και τους προβληματισμούς που εκφράστηκαν απέναντι σε μια λογική ‘οικονομικού συμφέροντος’ που τείνει να παραβλέπει τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις ‘αναπτυξιακών’ έργων τέτοιας κλίμακας. 

Ο κ. Αλέξανδρος Μαβής, στην εισήγησή του με τίτλο «Μύθοι και Πραγματικότητα της Αιολικής Βιομηχανίας», μας ενημέρωσε για τα βασικά προβλήματα των α/γ, έτσι όπως αυτά διαγράφονται στη διεθνή βιβλιογραφία και αρθρογραφία: το γεγονός ότι δεν υποκαθιστούν, αλλά συμπληρώνουν άλλους τρόπους παραγωγής ενέργειας (π.χ. πετρέλαιο, υγραέριο, γεωθερμία, βιομάζα) λόγω της ενεργειακής τους αστάθειας, της αναποτελεσματικότητάς τους, του υψηλού τους κόστους (που δεν είναι μόνο οικονομικό). Μας ενημέρωσε για τις καταστροφικές επιπτώσεις των βιομηχανικών αιολικών σταθμών στη βιοποικιλότητα, στο ανάγλυφο, στο τοπίο και στη κλίμακά του (εξαιτίας των χωματουργικών έργων, της διάνοιξης δρόμων και των δικτύων του ρεύματος που απαιτούνται για τη κατασκευή και λειτουργία των βιομηχανικών αιολικών σταθμών, και εξαιτίας του ότι μιλούμε για α/γ ύψους 150 μέτρων). Μας ενημέρωσε για τις οικονομικές επιπτώσεις των βιομηχανικών αιολικών σταθμών: για τη μείωση της αξίας της γης, τη μείωση του τουρισμού και τη καταστροφή της δυνατότητας για οργάνωση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, και μας ανέφερε ότι προκύπτουν σοβαρά θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Τόνισε τη σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας κατά τη κατασκευή κτιρίων, αλλά και το ότι τέτοιας κλίμακας έργα αναπαράγουν τελικά το υπερ-καταναλωτικό πρότυπο ζωής με «κοιμισμένη συνείδηση», χωρίς να αλλάζει ουσιαστικά σε τίποτα η στάση ζωής που μας έφερε στο χείλος της οικολογικής καταστροφής.

Ο Καθηγητής Νικόλαος Δαναλάτος, στην εισήγησή του με τίτλο «Γη και Ύδωρ», μας μίλησε για τη σημασία του εδάφους ως πηγής τροφής και νερού και για το φαινόμενο της ερημοποίησης που απειλεί να μας στερήσει αυτά που είναι τόσο κρίσιμα για τη ζωή μας, και το οποίο αποτελεί υπαρκτό κίνδυνο για το σύνολο των εδαφών της Ικαρίας. Ο ίδιος, πρώην μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τη Καταπολέμηση της Απερήμωσης, μας μίλησε για τα αίτια της ερημοποίησης (που είναι η κλιματική αλλαγή, η απότομη κλίση του εδάφους, γεωλογικοί και υδρολογικοί παράγοντες, ιδιότητες του εδάφους και ανθρώπινες δραστηριότητες όπως φωτιές, διανοίξεις δρόμων, υπερβόσκηση, άναρχη οικοδόμηση και ανάπτυξη του τουρισμού, επιδοτήσεις). Μας ενημέρωσε για το Σχέδιο Δράσης της Ε.Ε. κατά της Ερημοποίησης και το σχετικό Σχέδιο Δράσης που κατέθεσε η Ελλάδα το 2001, από το οποίο προκύπτει ότι ηΙκαρία αναγνωρίζεται ως περιοχή ‘υψηλού κινδύνου ερημοποίησης’, και άρα ο σχεδιασμός ή η αλλαγή χρήσης γαιών πρέπει να βασίζεται σε λεπτομερείς εδαφολογικές και υδρολογικές μελέτες, να γίνεται  με ευρεία κοινωνική συναίνεση (και όχι με απλή πλειοψηφία) και με ευρεία πολιτική συναίνεση (με τη συμμετοχή του Υπουργείου, Αντιπολίτευσης, της ίδιας της Εθνικής Επιτροπής για τη Καταπολέμηση της Ερημοποίησης, Νομαρχιακά συμβούλια και αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου). Μας ενημέρωσε επίσης για το ότι με βάση τα πορίσματα των ερευνών που έγιναν στην Ικαρία από την Εθνική Επιτροπή κατά της Απερήμωσης και από άλλους φορείς, ο τόπος μας κατατάσσεται μεταξύ των πιο «ευαίσθητων οικότοπων» και αυτό αναγνωρίστηκε από τη Σύνοδο του Ρίο το 1992 όπου καταρτίστηκε η Agenda 21 (πλάνο δράσης για τη ‘βιώσιμη ανάπτυξη’ στον 21-ο αιώνα). Επομένως θα πρέπει να ακολουθηθεί στην Ικαρία η διαδικασία που ορίζεται από το Σχέδιο Δράσης για τον σχεδιασμό ή τις αλλαγές χρήσης της γης.

Ο κ.Δαναλάτος μας ενημέρωσε επίσης για τις σημαντικές επιπτώσεις που θα έχει η διάνοιξη δρόμων, η οποία επιταχύνει κατά 30-200 φορές τη διάβρωση και την ερημοποίηση των εδαφών. Μας είπε όμως και καλά νέα: η ερημοποίηση των γαιών στην  Ικαρία είναι αναστρέψιμη και μας μίλησε για τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της διάβρωσης και της ερημοποίησης. Κλείνοντας αυτό το μέρος της εισήγησής του, μας επανέλαβε ότι στην Ικαρία μπορεί να γίνει αλλαγή χρήσης της γης (n.b. βλέπε μετατροπή του βουνού σε βιομηχανική ζώνη για τη παραγωγή αιολικής ενέργειας) «μόνο μετά από ακριβή εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και μόνο σε περίπτωση σοβαρών κοινωνικών αναγκών που δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν με άλλους τρόπους περισσότερο επικερδείς για τη κοινωνία και λιγότερο δυσμενείς για το περιβάλλον». 

Στο δεύτερο μέρος της ομιλίας του, ο κ.Δαναλάτος μας πρότεινε τη παραγωγή ενέργειας από βιομάζα και συγκεκριμένα από στερεά βιοκαύσιμα (πέλλετ από αγροτικά υπολλείματα και καλλιέργεια γαϊδουράγκαθων με ντόπιο σπόρο), -κάτι που μπορεί να γίνει από ένα ή περισσότερα νοικοκυριά (οικιακή παραγωγή) ή ακόμα και από μια μικρή βιοτεχνία καθώς έχει σχετικά μικρό κόστος επένδυσης (περί τα 3.500 ευρώ). Με το τρόπο αυτό συνέβαλλε ενεργά στη συζήτηση για την οικοδόμηση εναλλακτικών λύσεων για τη παραγωγή πράσινης ενέργειας με τρόπο που όχι μόνο ελαφρύνει οικονομικά τα νοικοκυριά (με μείωση του κόστους για τη θέρμανση ή/και με τη δημιουργία εισοδημάτων για τα νοικοκυριά αυτά), αλλά επιπλέον έχει περιβαλλοντικά οφέλη (μηδενισμός διάβρωσης, εξοικονόμηση νερού, μείωση της νιτρορύπανσης, αύξηση της εδαφικής γονιμότητας, ουσιαστική συμβολή στην αναχαίτιση του φαινομένου του θερμοκηπίου). Τέλος, επέστησε τη προσοχή μας στο μεγάλο πραγματικό κόστος της ηλεκτροπαραγωγής από φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες σε σχέση με τη παραγωγή από πετρέλαιο, καθώς στη δεύτερη περίπτωση το σύστημα είναι ήδη εγκαταστημένο, ενώ για τη πρώτη περίπτωση πρέπει να αγοράσουμε (και μάλιστα άμεσα) α/γ και φ/β πληρώνοντας 185 δις (130 δις για φ/β και 55 δις για α/γ, χώρια το κόστος δικτύωσης).

Στη συνέχεια έκανε παρέμβαση ο συμπολίτης μας, κ.Ηλίας Γιαννίρης, Πολεοδόμος-Χωροτάκτης, Επικ.Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, ο οποίος συνόψισε πληροφορίες που έχει δημοσιεύσει το τελευταίο διάστημα: την απάντηση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας από την οποία προκύπτει ότι η Ικαρία ανήκει στις ‘Σημαντικές για τα Πουλιά Περιοχές’, που είναι αναγνωρισμένες από την Ε.Ε. και με βάση τις οποίες ορίστηκαν οι περιοχές Natura 2000 (Ζώνες Ειδικής Προστασίας), πληροφορίες για την πορεία του ομίλου Μυτιληναίου στο χρηματιστήριο, και στοιχεία από τη πιο πρόσφατη δημοσίευσή του στο ikariamag.gr σε σχέση με το υψηλό ρίσκο και τη σοβαρή πιθανότητα να καταλήξει η υπόθεση αυτή οικονομικά ζημιογόνος για την Ικαρία,  για τoν μακροπρόθεσμο και μη αναστρέψιμο χαρακτήρα αυτής της απόφασης καθώς και για τα πραγματικά έσοδα του Δήμου, τα οποία σίγουρα δεν υπολογίζονται επί του 100% των 330 MW, απέχουν από το θεωρητικό μέγιστο της απόδοσής τους (33% από το οποίο προκύπτουν τα 1.7 εκατ.) και που πιο πιθανό είναι να ισοδυναμούν με το 1/6 των σημερινών εσόδων του Δήμου (1,25 εκατ. που υπολογίζονται επί του 25%, που θεωρείται μια κανονική απόδοση).

Τόσο στην αρχή όσο και στη διάρκεια της συζήτησης, τοποθετήθηκε ο Δήμαρχος Ικαρίας, ο κ.Χρ. Σταυρινάδης, ο οποίος για μια άλλη φορά επανέλαβε ότι «θα πρέπει να σχηματίσουμε μια γνώμη χωρίς παρωπίδες…και να δούμε τα υπέρ και τα κατά«, «αν συμφέρει ή όχι τον τόπο μας«,  και να δούμε με σύνεση και νηφαλιότητα, «αν μπορεί σε συνεργασία με άλλες εταιρείες να μειωθεί το κόστος« ώστε «να μπουν λιγότερες ανεμογεννήτριες» (n.b. παρά το γεγονός ότι και πάλι θα πρόκειται για βιομηχανικό αιολικό σταθμό, αλλιώς τι συμφέρον μπορεί να έχει μια εταιρεία;), «να δούμε που θα μπουν οι α/γ» (n.b. άσχετα με το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του νησιού είναι προστατευόμενο από Διεθνείς Συμβάσεις και Εθνικούς Νόμους, όπως μας εξήγησαν οι ομιλητές μας), «αν μας συμφέρουν οι δρόμοι που θα χαράξουν» (n.b. επίσης άσχετα με το γεγονός ότι η διάνοιξη δρόμων επιταχύνει κατά 30-200 φορές το φαινόμενο της ερημοποίησης). Μιλώντας για τη προσωπική του στάση, μας είπε ότι ο ίδιος δεν έχει αποφασίσει ακόμα αν είναι υπέρ ή κατά του έργου αυτού (n.b. υπενθυμίζουμε ότι φυσικά δε πρόκειται για προσωπική απόφαση του κ.Δημάρχου). Μας ενημέρωσε επίσης για το ότι ο Δήμος προσανατολίζεται στη διοργάνωση μιας ημερίδας με το θέμα αυτό στις αρχές Μαρτίου, όπου θα συμμετάσχουν ‘ειδικοί’ επιστήμονες που θα υποστηρίξουν τόσο τα υπέρ όσο και τα κατά, «με ανεξαρτησία γνώμης«, και τόνισε ότι δε θα πρέπει να δαιμονοποιείται η αντίθετη άποψη (n.b. και παρά το γεγονός ότι είναι ο ίδιος που μίλησε για φαιδρές αντιδράσεις κατά των α/γ).

Στη συζήτηση που αναπτύχθηκε, εκφράστηκαν συμπολίτες μας για τη σημασία του να προστατεύσουμε τον τόπο μας, -που όπως ειπώθηκε, είναι το σπίτι μας, αυτό που  θα κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας-, εκφράστηκαν προβληματισμοί γι’ αυτό το είδος της ανάπτυξης («ποιός και για ποιόν;»), για τη στάση που πρέπει να κρατήσουν οι Καριώτες απέναντι σε επιδοτούμενα επιχειρηματικά συμφέροντα και με δεδομένο ότι η Γερμανία εξάγει την απαρχαιωμένη βαριά της βιομηχανία σε χώρες, όπως η Ελλάδα που είναι υπό καθεστώς χρεοκοπίας. Εκφράστηκαν επίσης προβληματισμοί για το πως ορίζει τελικά ο Δήμος το ‘συμφέρον’, καθώς αυτό δεν προσδιορίζεται μόνο από το οικονομικό, ενώ συχνά το οικονομικό κριτήριο εκμηδενίζεται μπροστά στην αξία του περιβάλλοντος, στην ίδια τη ζωή και τον τουρισμό. Στον προβληματισμό για την ‘καταστροφή’ που ήδη έχει γίνει στο βουνό ‘από τα κατσίκια’, (n.b. αν και ο κ.Δαναλάτος μας είχε ήδη δώσει τις απαντήσεις με την εισήγησή του, από την οποία προκύπτει ότι η υπερβόσκηση είναι μια μόνο εκ των αιτιών της ερημοποίησης, η οποία στη περίπτωση της Ικαρίας είναι αναστρέψιμη), η απάντηση που δόθηκε από τους ίδιους τους συμπολίτες μας ήταν ότι η καταστροφή αυτή σε καμία περίπτωση δε δικαιολογεί να αποτελειώσουμε τη καταστροφή. Συνολικά, στη συζήτηση εκφράστηκε ξεκάθαρα η βούληση των συμπολιτών μας να μην συναινέσουμε ως τοπική κοινωνία και ως Δήμος στο προτεινόμενο επενδυτικό σχέδιο των 330 MW.

Από την ενημέρωση-συζήτηση αυτή αντλήσαμε σημαντικές περιβαλλοντικές και νομικές πληροφορίες, τις οποίες καλούμε τον Δήμο Ικαρίας να αξιοποιήσει κατά αυτού του επενδυτικού σχεδίου. Καλούμε για άλλη μια φορά τον Δήμο Ικαριας να αφουγκραστεί τη θέληση και τη βούληση του Ικαριακού λαού με λαϊκές συνελεύσεις και να πάψει να ερωτοτροπεί με επενδυτικά σενάρια που θέτουν σε κίνδυνο τα εδάφη και τα νερά μας, τη βιοποικιλότητα, τη διατροφική μας ασφάλεια, την ίδια μας τη ζωή πάνω στο βουνό που είναι η Ικαρία. Και μάλιστα μας θέτουν σε κινδύνους που δεν μπορούν να υπολογιστούν σε χρήμα ή που δεν είναι ποτέ δυνατόν να αντισταθμιστούν με οικονομικά οφέλη. Επομένως κάθε μορφής ‘διαπραγμάτευση’ είναι στη πραγματικότητα πολύ φτηνό παζάρεμα της ζωής και της ιστορίας μας, και άσχετη με τις πραγματικές μας ανάγκες.

Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση του Πράμνειου Όρους

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Ευχαριστούμε την Ικαριακή Ραδιοφωνία για την ευγενική παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.